سالهاست که شایعه  زلزله قریب الوقوع در تهران بر سر زبانهاست وهر از چندی در راستای این شایعه اخبار ونظرات گوناگونی از جانب مسوولان منتشر میشود که بعضا به صورت قانون و به مرحله اجرا در می آید.استفاده از شیشه در نماهای مدرن رو به فزونی است و خطر ناشی از سقوط تکه های شیشه در هنگام زلزله نکته ای است که باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد. به تازگی شورای شهر تهران به مسئله ساختمانهای شیشه ای پرداخته ولایحه ای را تصویب کرده که به موجب آن نمای ساختمانها به ویژه نماهای شیشه ای بیش از چهار طبقه باید مطابق مقررات ملی ساختمان و ضوابط صرفه جوئی در مصرف انرژی و مبحث زلزله طراحی و اجرا شوند.در صورت عملی شدن این طرح به کیفیت بالائی از ساخت و سازدر کشور دست خواهیم یافت. اما متاسفانه  برخی بر این عقیده اند که در هنگام زلزله نماهای شیشه ای  به بارانی از هزاران تکه برنده شیشه تبدیل شده که بر روی سر وصورت مردم میریزند و به همین دلیل باید نماهای شیشه ای را از سطح شهر حذف کرد.این افراد معتقدند که نماهای سنتی امنیت بیشتری را در برابر زلزله برای مردم به ارمغان می آورند.

در زلزله سال ۱۳۸۲ شهر بم میزان قربانیان بیش از سی هزارتن اعلام شد و متاسفانه بیش از یک سوم از جمعیت این شهر در آن زلزله مهیب جان باختند. بافت شهر بم بافت سنتی بود وحتی یک ساختمان با نمای شیشه ای در این شهر ساخته نشده بود. و میتوان گفت که بسیاری از ساختمانهای بم کمتر از ۴ طبقه بودند. .اما حتی ساختمانهای تازه ساز در این شهر نیز تاب مقاومت در برابر این زلزله مهیب را نداشتند. بنابراین نماهای سنتی امروزۀ ما نیز ازاستحکام خاصی برخوردار نیستند. حتی میتوان گفت خطری که نماهای سنگی برای شهر دارند کمتر از نماهای شیشه ای نیست. سنگهائی که به نظر نماهای مناسبی برای بناها هستند به دلیل نصب غیر ماهرانه و نبود هیچ گونه چسبندگی میان آنها و بدنه بنا نیز در موقع زلزله به بارانی از سنگ تبدیل خواهند شد که که به مراتب ضرباتی مرگبارتر از ضربات باران شیشه بر مردم وارد خواهند کرد.

متاسفانه به دلیل عدم نظارت صحیح واصولی بر روی ساخت وسازهای موجود، اکثر ساختمانهای کشور ما از امنیت کمی در برابر زلزله برخوردارند. بر طبق گزارش سال ۲۰۰۴ دانشگاه کلرادو در بین تمام کشورهای زلزله خیزدر دنیا، ایران از پائین ترین کیفیت ساخت وساز برخوردار است. آماربالای قربانیان زلزله در ایران نیز موید این نظریه است. ایمن سازی ساختمانها در برابر زلزله  میتواند از میزان خسارات جانی و مالی در زلزله ها  بکاهد. در راستای نیل به این هدف ایمن سازی نما از اهمیت  ویژه ای  برخوردار است.

 شیشه های ایمن در برابر زلزله 

زمین لرزه یک رویداد ژئوفیزیکی است که در اثر جابجائی در لایه های زمین به وجود می آید . انرژی حاصل از زلزله از لابه لای سنگها وخاکها به بیرون ساطع شده و قادر است تا ساختمانهائی که حتی صدها کیلومتر دورتر از مرکز زلزله واقع شده اند را به لرزه در آورد وخسارات جانی و مالی فراوانی را به بار آورد. آزمایشها ومطالعات زیادی در مورد رفتار ساختمانها وساکنان آنها در هنگام زلزله انجام شده است. در این آزمایشها بر روی نمونه های آزمایشی شرایط بسیار مشابه زلزله اعمال می شود ورفتار آنها مورد تحقیق وبررسی قرار میگیرد و براساس نتایج بدست آمده برای تمامی اجزا ساختمان از جمله فریم و شیشه استاندارد بین المللی تعریف می شود.بررسی ها نشان میدهد که کمترین میزان قربانیان در هنگام زلزله به علت رانش و جابجائی زمین است . بیشترین میزان تلفات مربوط به سقوط اجسام ومصالح ساختمانی می باشد. همچنین میزان چشمگیری از جراحتها ناشی از وجود خرده های شیشه هاست واین کاملا منطقی است. زیرا در حین وبعد از زلزله افراد وحشت زده وبدون کفش و احیانا نور(در مواقعی که زلزله در شب اتفاق می افتد) در هنگام خارج شدن بر روی اجسام شکسته از جمله تکه های شکسته شیشه پا می گذارند. از آنجا که هر اتاقی حداقل یک پنجره دارد میتوان به اهمیت این خطر پی برد.

مطابق با استانداردهای بین المللی ، شیشه های  سکوریت ولمینیت  در برابر زلزله ایمن شناخته شده اند.

شیشه های سکوریت: شیشه های سکوریت دراثر یک فرآیند کنترل شده حرارتی در برابر ضربه ،شوکهای مکانیکی و حرارتی و باد ۵ برابر مقاومتر از شیشه های معمولی هستند. سکوریت کردن این شیشه ها باعث می شود تا  شیشه ها بعد از شکست به قطعات ریز و غیر برنده ای خرد شوند وبنابراین خطر ناشی از لبه های برنده شیشه های شکسته  به حداقل میرسد. شرکت ونوس شیشه این نوع محصول خود را مطابق با استاندارد ملی شماره ۷۰۹ وپیروی داوطلبانـه از استـانـدارد بیـن المللـی ASTM C ۱۰۴۸ و تحت نامV-Temp  به بازار عرضه  می کند.

شیشه های لمینیت : شیشه لمینیت شیشه­ای است که از ترکیب دو یا چند لایه شیشه که بین آنها یک یا چند لایه طلق PVB قرار گرفته به وجود می­آید. خاصیت چسبندگی ، ارتجاعی و سختی طلق PVB باعث می شود که این شیشه در مقابل شکستن مقاومتر باشد و پس از شکسته شدن نیز به سادگی فرو نریزد و در قالب فریم باقی بماند. این شیشه ها نه فقط در هنگام زلزله ایمنی بالائی دارند بلکه ساکنان را از شرایط آب وهوائی بعد از زلزله نیز مصون نگاه میدارند.  شیشه لمینیتی که در ساختار آن شیشه معمولی یا نیمه سکوریت به کار رفته است بالاترین درجه ایمنی را در برابر زلزله دارد. شرکت ونوس شیشه انواع شیشه های لمینیت  تولیدی خود رامطابق با استاندارد ملی شماره ۷۰۹ وپیـروی داوطلبانـه از استاندارد بین المللی ASTM  C۱۱۷۲ و  تحت نام V-Lam به بازار عرضه می کند.برای ایمن سازی نما تنها نباید به شیشه توجه کرد .ساختار فریم جزء مکمل شیشه برای مقاومت در برابر زلزله است.

فریم: فریمهائی که در اثر زلزله می پیچند (تاب بر میدارند) یا میشکنند، حتی در صورت استفاده از شیشه مناسب ، شکستن شیشه وبسته به نوع شیشه ، ریزش قطعات شکسته شیشه را موجب می گردند. در نتیجه در هنگام انتخاب شیشه وفریم مناسب وطراحی نما نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

– ساختارفریم سبک باشد.

– فریم باید انعطاف پذیر باشد و در قسمت اتصال به دیوار ساختمان قابلیت جابجائی ناشی از زلزله را داشته باشد بدون آنکه فریم یا شیشه درون آن بشکند. اتصالهای لاستیکی که در ساختار فریمهای مهندسی و استاندارد وجود دارند این قابلیت را برای فریمها فراهم می آورند.

– شیشه در داخل فریم امکان جابجائی مختصر را داشته باشد.

– از شیشه مناسب (سکوریت یا شیشه لمینیت ساده ویا نیمه سکوریت لمینیت شده )در ساختار آن استفاده شود.

در نماهای شیشه ای از چسب سیلیکون استفاده شود. عامل مهم دیگری که در ساختمانهای ایمن در برابر زلزله باید در نظر گرفته شود وزن آنهاست. هر چه ساختمان سبکتر باشد از ایمنی بالاتری در برابر زلزله برخوردار است. به همین علت در صورت استفاده از فریم وشیشه مناسب ساختمانهای با نمای تمام شیشه ای از ایمنی بالاتری نسبت به ساختمانهای سنگی برخوردارند و بنابراین خطر ناشی از زلزله را به حداقل میرسانند.انتخاب شیشه مناسب علاوه بر ایمنی ، صرفه جوئی های عظیمی رانیز در مصرف انرژی به همراه دارد.با کمی دقت وآینده نگری میتوان دریافت که نمیتوان بدون مطالعه شیشه را از نمای شهری حذف کرد. .حتی با مطالعه دقیق تر میتوان شیشه را به صورت اصولی و صحیح وارد نماهای شهری نمود تا شهری ایمن تر ، پاکتر و زیباتر داشته باشیم.  نگاهی اجمالی به سیمای شهری در کشورهای زلزله خیزی چون آمریکا و ژاپن که علاوه بر ایمنی ، صرفه جوئی در مصرف انرژی درآنها از اهمیت خاصی برخوردار است ، نیز مؤید این مطالب است .